معرفی
موقعيت جغرافيايي
استان اردبيل با ۱۸۰۵۰ كيلومتر مربع وسعت در شمال غرب فلات ايران قرار دارد. اردبيل، خلخال،مشكين شهر، گرمي، بيله‌سوار و پارس‌آباد از شهرهاي مهم استان و شهر تاريخي و مذهبي اردبيل، مركز آن است. از استان اردبيل ۵/۲۸۲ كيلومتر باجمهوري آذربايجان مرز مشترك دارند. در ۱۵۹ كيلومتر از مرز مشترك رودهاي ارس و بالهارود جريان دارند. دونقطه اصلاندوز و بيله سوار مغان با جمهوري آذربايجان ارتباط زميني دارد. محور اردبيل - آستارا (گردنه حيران)نزديكترين راه ارتباطي استان با مركز كشور است. اين راه شهرستان‌هاي استان اردبيل را از راه رشت و قزوين به‌تهران وصل مي‌كند. قله سبلان با ۴۸۱۱ متر ارتفاع بلندترين نقطه اين استان است و در شمال غربي شهرستان‌اردبيل واقع شده است
جمعیت استان
استان اردبيل در سال ۱۳۷۵ حدود ۰۱۱/۱۶۸/۱ نفر جمعيت داشته است كه ۷/۴۸ درصد آن شهرنشين، ۱/۵۱درصد آن روستانشين و ۲/۲ درصد ديگر آن غير ساكن و عشاير بوده‌اند.
تاريخ و فرهنگ
تاريخ استان اردبيل با تاريخ سرزمين آذربايجان در آميخته است. بسياري از مورخان اسلامي‌بناي شهر اردبيل را به فيروز پادشاه ساساني (۴۸۹ - ۴۵۷ م) نسبت مي‌دهند و بر همين اساس شهر اردبيل بيش‌از ۱۵۰۰ سال قدمت تاريخي دارد. اردبيل در زمان هخامنشيان اهميت سياسي و نظامي مهمي داشت و مركزاستقرار اردوي ايران جهت حفظ و نگهداري مرزهاي شمالي ايران بود. به روايت اوستا، زردشت پيامبر ايراني دركنار رود «دائي‌يتا» كه امروزه ارس ناميده مي‌شود به دنيا آمده و كتاب خود را در كوهستان سبلان تحرير كرده وبراي ترويج دين خود به شهر اردبيل روي آورده است.
در زمان حمله عرب‌ها به ايران (۲۲ هجري قمري) اردبيل بزرگترين شهر آذربايجان بود كه به دست سپاهيان‌اسلام افتاد. بين سال‌هاي ۲۶۷ تا ۳۱۷ ه. ق اين شهر مركز حكمراني طايفه بني ساج بود كه حكومت را از مراغه‌به اردبيل انتقال داده بودند. اردبيل تا حمله مغول مركز حكومت آذربايجان بود. شاه اسماعيل براي تشكيل‌حكومت واحد ايراني از اردبيل قيام كرد و تبريز را در سال ۹۰۶ ه.ق پايتخت رسمي ايران قرار داد. در دوره‌صفوي اردبيل از لحاظ سياسي و اقتصادي سرآمد شهرهاي ايران بود. اين شهر در مسير شاهراه تجاري ايران واروپا قرار داشت و ابريشم و مال التجاره وارده از گيلان از طريق اردبيل به اروپا صادر مي‌شد . علاوه بر اهميت جاذبه‌هاي طبيعي و تاريخي كه زمينه مناسبي را براي توسعه اقتصادي - اجتماعي استان‌اردبيل فراهم آورده‌اند، موقعيت استراتژيك اين استان بويژه از نظر توريسم عبوري و بازرگاني، اين شهر را دراهميت درجه اول قرار داده است. گرايش‌هاي قومي و فرهنگي اخير كه مابين آذربايجان ايران و جمهوري‌آذربايجان بوجود آمده جريان توريستي دائمي مابين اين جمهوري و استان اردبيل را گسترش داده است
آب و هوا
جغرافياي عمومي شهرستان اردبيل از ارتفاعات كوهستان‌هاي سبلان، طالش و بزغوش، متأثر است.بيشتر نواحي اردبيل بيش از ۳ هزار متر از سطح دريا ارتفاع دارد. قله سبلان با ارتفاع ۴۸۱۱ متر در شمال غربي‌اين شهرستان واقع شده و در اعتدال هواي آن نقش عمده‌اي دارد. شهرستان اردبيل از مناطق سردسير ايران است‌و بين ۵ تا ۸ ماه در سال سرد است. زمستان‌هاي بسيار سرد و تابستان‌هاي معتدل از ويژگي‌هاي آب و هوائي‌اردبيل است
صنايع دستي و سوغات
صنايع دستي استان اردبيل بسيار متنوع است. انواع دست باف‌هاي فرش، مسند، شال، ورني، گليم، جاجيم،پشتي، قلاب، خورجين و انواع صنايع دستي فلزي، چوبي، مسي، برنجي، نقره كاري، قلمكاري، خاتم كاري وسفال گري و... از نمونه‌هاي صنايع دستي شهرها و روستاها و عشاير استان اردبيل را تشكيل مي‌دهد. انواع‌شيريني، حلوا و عسل اردبيل نيز معروف است .
موزه ها
آثار باستانی و جاذبه های گردشگری
بقعه شيخ صفي الدين اردبيلي - اردبيل
بناي اصلي مقبره شيخ صفي برج استوانه‌اي شكلي است كه بر روي ازاره سنگي هشت پهلويي قرار گرفته‌است و بلندي برج آن در حدود ۵/۱۷ متر است. در كنار قبر شيخ صفي، گور فرزندش صدر الدين موسي «باني‌بقعه» و شيخ ابراهيم معروف به شيخ شاه فرزند شيخ خواجه علي - سلطان حيدر (پدر شاه اسماعيل) قرار گرفته‌است.
در حرمخانه، شاه اسماعيل صفوي، دختر شيخ صفي، دختر شيخ زاهد گيلاني (زن شيخ صفي الدين)،مادر شاه اسماعيل صفوي (حليمه خاتون)، و گروهي ديگر از نزديكان دربار صفوي به خاك سپرده شده‌اند.
بازار اردبيل - اردبيل
گورستان افنار - مشگين‌شهر
درياچه نئور - اردبيل
قله سبلان - اردبيل