معرفی
موقعيت جغرافيايي
استان ايلام با ۱۹۶۸۰ كيلومتر مربع مساحت در غرب كشور واقع شده است. بر اساس آخرين تقسيمات سياسي و اداري در سال ۱۳۷۵، شهرستان‌هاي استان ايلام عبارتند از: آبدانان، ايلام، ايوان، دره شهر، دهلران، شيروان و چرداول و مهران. شهر ايلام مركز استان ايلام است. اين استان از جنوب با استان خوزستان، ازشرق با استان لرستان و از شمال با استان كرمانشاه و از سمت غرب با ۴۲۵ كيلومتر مرز مشترك با كشور عراق‌همجوار است.ناهمواري‌هاي استان ايلام، از چين‌خوردگي‌هاي موازي در جهت شمال غربي و جنوب شرقي به وجودآمده‌اند. كوههاي استان ايلام عمدتاً به دوران دوم و سوم زمين شناسي مربوط است. نواحي شمالي و شمال‌شرقي استان ايلام كوهستاني و نواحي غرب و جنوب غربي آن از اراضي پست و كم ارتفاع تشكيل شده است. كبيركوه و ديناركوه مهم‌ترين ارتفاعات استان مي‌باشد.
در نواحي كوهستاني شمال و شمال شرقي استان و بين رشته كوهها، دشتهاي كم وسعتي مانند: هليلان، شيروان، ايلام و غيره قرار دارند و در قسمت‌هاي جنوب غربي و غرب استان نيز دشتهاي وسيع و گرمسيري دهلران، دشت عباس واقع شده‌اند كه در شرق به جلگه خوزستان متصل مي‌شوند
جمعیت استان
اين استان در سال ۱۳۷۵، حدود ۴۸۷۸۰۰ نفر جمعيّت داشت كه از اين تعداد ۲۳/۵۳ درصد درنقاط شهري و ۶۱/۴۴ درصد در نقاط روستايي سكونت داشته‌اند.
تاريخ و فرهنگ
مطالعات و كشفيات محدود باستان‌شناسي نشان مي‌دهد كه قوم «گوتي» در حدود ۴۰۰۰ سال‌پيش از ميلاد در اين نواحي بسر مي‌برده است. قوم «كاسي» يا «كاسيت» بعد از گوتي‌ها احتمالاً از نواحي قفقاز به‌اين نواحي مهاجرت كرده‌اند. قوم كاسي يكبار به قصد تصرف بابل به بين‌النهرين هجوم برده و شكست خورده‌است. سپس در حمله ديگري به حكومت بابل پايان داده و نزديك به ۶ قرن حكومت كرده است. كشف آثاربرنزي در لرستان، ايلام و طالش تمدن باستاني اين قوم را به هم مرتبط ساخته است.
الهه مورد پرستش «كاسي‌ها» رب‌النوع آفتاب به نام «سورياش»بوده كه از ارباب انواع آريايي نيز به شمار مي‌رود.سرزميني كه اكنون ايلام نام دارد، بنا به اسناد تاريخي فراوان بخشي از كشور عيلام باستان بوده است
در كتيبه‌هاي بابلي، ايلام را «آلامتو» يا «آلام» خوانده‌اند كه به قولي به معناي كوهستان يا كشور طلوع‌خورشيد است. مدّتي پس از سقوط ايلام، حوزه فرمانروايي آن به دو منطقه تحت نفوذ پارس‌ها در شرق و مادهادر غرب تقسيم شد. اقوام ساكن زاگرس در دوره هخامنشي جزئي از امپراطوري هخامنشي بوده است. وجود آثارباستاني فراواني از دوره ساساني در استان‌هاي ايلام و لرستان، نشان مي‌دهد كه اين منطقه در آن زمان اهميّت ويژه‌اي داشته است. در اواخر قرن چهارم هجري قمري، حسنويه كرد بر ايلام و لرستان فعلي حكومت مي‌كرده است و تا اوايل قرن ششم هجري قمري، حكومت اين خاندان ادامه داشته است. در فاصله سال‌هاي ۵۷۰ تا۱۰۰۶ ه.ق، اتابكان لفر بر پشتكوه و لرستان حكومت كرده‌اند، اين خاندان بعدها مقر حكومت خود را به‌پشتكوه «ايلام كنوني» منتقل كردند. آخرين والي پشتكوه پس از كودتاي ۱۲۹۹ شمسي به نحوي مسالمت‌آميز، منطقه تحت حكومت خود را رها كرده و در كشور عراق اقامت گزيد
از سال ۱۳۰۹ در تقسيمات كشوري، ايلام جزء استان پنجم يعني كرمانشاه گرديد. سپس به علّت موقعيت مهّم سياسي - مرزي و محروميت‌هاي فراوان به فرمانداري كل تبديل شد و اكنون يكي از استان‌هاي مهّم كشورمحسوب مي‌شود. استان ايلام از جمله مناطق عشاير نشين سرزمين ايران است كه در دهه‌هاي اخير، مناسبات‌سنتي مبني بر كوچ در بسياري از نواحي آن در حال منسوخ شدن است. ولي در نظام فرهنگي، اعتقادات،ارتباطات اجتماعي، سنت‌ها، آداب و ديگر رفتارهاي اجتماعي و فرهنگي مردم اين خطه، آثار اين نوع شيوه‌معيشت و زندگي اجتماعي هنوز مشاهده مي‌شود.
آب و هوا
استان ايلام از نظر شرايط اقليمي جزو مناطق گرمسيري كشور محسوب مي‌شود، ولي به علّت وجودارتفاعات كبيركوه و ديناركوه، اختلاف درجه حرارت و بارندگي در بخش‌هاي شمالي، جنوبي و غربي آن زياداست. به طوري كه مناطق سه‌گانه سردسيري، گرمسيري و معتدل در اين استان شكل گرفته است:
مناطق كوهستاني شمال و شمال شرقي استان نسبتاً سردسير با زمستان‌هاي طولاني است، مناطق جلگه‌اي غرب وجنوب غربي استان گرمسير است و مناطق مياني آن آب و هواي معتدل دارد.
براساس گزارش ايستگاه سينوپتيك ايلام در سال ۱۳۷۵، در شهر ايلام حداكثر مطلق حرارت در ماه مرداد ۳۸درجه سانتيگراد و حداقل آن در بهمن ماه ۴/۰ درجه سانتيگراد گزارش شده است. ميزان بارندگي سالانه آن نيز۴/۵۷۸ ميليمتر و تعداد روزهاي يخبندان آن در فصل زمستان ۲۷ روز ثبت شده است .
صنايع دستي و سوغات
استان ايلام منطقه‌اي عشاير نشين است و صنايع دستي آن بويژه گليم گل بر جسته‌شهرت ملي دارد. از مهّم‌ترين صنايع دستي استان مي‌توان به اين موارد اشاره كرد: فرش كرك، ابريشم، گليم گل‌برجسته، جاجيم، نمد، فرنجي، قتره، صنايع چوبي و...
استان ايلام همانند ساير مناطق ايراني سوغاتي‌هاي محلي خاص دارد كه اهم آن‌ها عبارتند از: سقز محلي(صمغ درخت بنه)، شيرين بژي برساق، شيرين عسگري، شيريني كفله كفنجي، روغن حيواني معروف به كرمانشاهي.
آثار باستانی و جاذبه های گردشگری
قلعه والي - ايلام