درباره روستای کندوان

کندوان یکی از روستا های دهستان سهند می باشد که در 18 کیلومتری جنوب اسکو در دامنه سر سبز سلطان داغی و 62 کیلومتری جنوب غربی تبریز قرار گرفته است . خانه های سنتی و باستانی کندوان از نظر نوع معماری در ایران نظیر ندارد و عقیده تعدادی از محققین احداث این خانه ها به قرن 7 هجری همزمان با یورش مغول ها نسبت داده می شود . برخی بر این عقیده اند که حتی به دوره بسیار کهن قبل از اسلام نیز مربوط می شود .
کندوان یکی از روستا های استان آذربایجان شرقی است که در دهستان سهند بخش مرکزی شهرستان اسکو واقع شده‌است . این روستا دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی ‌است که به‌دلیل شکل خانه‌ های آن که به‌ مانند کندوی عسل در دل کوه کنده شده‌ اند است .
عسل از مهم‌ ترین سوغات این روستا است .
کندوان یکی از سه روستای صخره ‌ای جهان است که این موجب جذابیت بی نظیر آن شده است . معماری روستای کندوان و جاری بودن زندگی مردم در قالب بافت قدیمی‌ آن یک استثنا در دنیا به حساب می‌ آید . چرا که دیگر در ترکیه و آمریکا کسی در کاپادوکیه و داکوتا زندگی نمی‌ کند . کندوان روستایی است بنا شده در صخره و تنها سازه این دهکده را سنگ‌ ها تشکیل می ‌دهند . خانه ‌ها هرمی ‌شکل هستند و برای دام‌ ها نیز حفره‌ هایی در سنگ‌ ها بنا شده است .
کندوان منطقه‌ای ییلاقی از رشته کوه ‌های سهند است که مراتع سرسبزش عشایر زیادی را به آن جا می‌ کشاند . چشمه آب معدنی کندوان نیز یکی از جاذبه ‌های این روستای ۶ هزار ساله محسوب می ‌شود . آب این چشمه با کمترین درصد سنگینی برای درمان بیماری‌ های کلیوی بسیار مفید است .
پرفسور « دیوید رول » باستان ‌شناس مشهور انگلیسی در سفر به ایران و کشف نخستین مسیر پستی دنیا ، قدمت کندوان در این مسیر را یکی از استنادات خود برای نظریه فرود آدم _ یکجانشینی بشر غار نشین و زندگی اجتماعی انسان ها _ قرار داده است .
این روستا طبق سرشماری عمومی نفوس و مسکن سال 1375، 137 خانوار و 750 نفر جمعیت دارد که به کار کشاورزی و دامداری و صنایع دستی اشتغال دارند . آنچه به کندوان هویت باستانی داده وجود 117 خانوار و منزل مسکونی در درون توده های مخروطی و هرمی شکل صخره ای است . روستاییان کندوان داخل این توده ها برای خود خانه مسکونی ، آغل ، انبار و کارگاه ایجاد کرده اند .
معماری صخره ای ، حاکی از صحنه های مبارزه و جدال انسان با طبیعت و در خدمت گرفتن صخره های طبیعی است . در معماری معمولی ، به وسیله مصالح ساختمانی گچ ، آهک و خشت ، هیئت اصلی بنا را به وجود می آورند ، در صورتی که در معماری صخره‏ ای فضای مورد نظر در درون توده سنگ هویدا می گردد و سنگ ، مانند کالبدی ، قشری مستحکم در اطراف این فضا ایجاد می کند .
 
در اثر فعل و انفعالات آتشفشانی کوه های سهند ؛ منظره ‏ای در یکی از خوش آب و هوا ترین نقاط ایران ایجاد شده که بیشتر به نظر خواب و خیال می آید . ده ها کران چندتایی ، جفتی ، تکی ، مخروطی شکل و دوک مانند ؛ یکی از بهترین مناظر طبیعی ایران را مجسم ساخته است . از دهانه ‏های آتشفشان سهند و دیگر کوه های آتشفشانی اطراف ، طی هزاران سال ، مواد مذاب بیرون می ‏جهیده است . این گدازه ها در طی قرون متمادی روی هم انباشته و به تدریج بر روی آنها پوسته ‏ای از سنگ ایجاد گردیده است . توده ها و گدازه های مذاب آتشفشانی به وسیله باد و بوران طی هزاران سال متمادی تغییر شکل داده و به فرم کران در آمده است . به تدریج قسمت های کمتر سخت کران ها ریخته و قسمت های سخت‏ تر باقی مانده و وضعیت کنونی را که بیشتر به معجزه طبیعی شباهت دارد ایجاد نموده است . باد و باران مفرط به خصوص در کران های ناحیه ورودی روستا بیشتر موثر بوده و صدمه زیادی به آنها وارد آورده، در صورتی که در شرق و انتهای روستا به خاطر وجود تپه های مرتفع کران ها بلند تر و سالم ‏تر باقی مانده است .
 
در این مورد احتمالا حمله مغولان سبب شد که مردم روستا های اطراف و بخصوص " حیله ور " از موقعیت طبیعی کران ها استفاده نموده به تدریج درون کران ها را خالی کرده و در آنها مستقر شوند . بدین ترتیب هم خود را از نظر مقابله با بیگانگان در امان دیدند هم سکونت در کران ها را در تابستان و زمستان برای مقابله با سرما و گرما کاملاً مطبوع یافتند .
 
آنچنان که آنوبانینی مشاهده کرد ؛ روستای کندوان دارای مسجد ، حمام ، مدرسه و آسیا می باشد که کران مسجد یکی از بزرگ ترین کران های روستا را تشکیل داده است . به دلیل  شکل مخروطی خاص ، اغلب کران های دارای طبقات مختلف ، از داخل با یکدیگر ارتباط ندارند . کران ها عموما دارای دو طبقه بوده و در بعضی موارد سه و حتی چهار طبقه نیز در آنها ایجاد کرده اند .
 
ارتباط طبقات بالایی کرانها با خارج، از طریق پلکان های بسیار زیبایی از بدنه خود کران تامین گشته است . طبقه هم کف ، اکثرا اصطبل بوده و طبقات دوم و سوم و چهارم به عنوان سکونت گاه استفاده می شود . در بعضی موارد از طبقه چهارم به عنوان انبار نیز استفاده کرده اند . آبریز ها اکثرا در کنار معابر و در خارج از کران ها و محیط مسکونی قرار داشته و هر چند خانواده به طور مشترک دارای یک آبریز هستند . آبریز ها اکثرا دارای چند محل نشیمن و انباره می‏ اشد که بستگی به شیب زمین دارد . به خاطر قطر و ضخامت زیاد کران ها، ایجاد نورگیر در طبقات پایین کار بسیار مشکلی است، بدین مناسبت نورگیر ها اغلب در طبقات بالا واقع شده اند . جنس پنجره ها از چوب بوده اغلب به شکل شطرنجی و در آنها قطعات کوچک شیشه تعبیه شده است .